Uprawa ziół i roślin przyprawowych jest tematem, który interesuje wiele piszących do nas osób. Większość roślin przyprawowych to jednocześnie rośliny lecznicze. Zawierają one substancje aromatyczne i smakowe, składniki mineralne, witaminy. Wpływają korzystnie na proces trawienia oraz wytwarzania soków żołądkowych, są więc niezbędnym dodatkiem do potraw ciężko strawnych.
Najwartościowsze i najsmaczniejsze są przyprawy świeże, zebrane z własnego ogródka lub chociażby z doniczki lub skrzynki balkonowej. Trzeba jednak wiedzieć, jak uprawiać rośliny przyprawowe w domu, jakie stworzyć im warunki, aby dobrze rosły. Niżej podajemy ogólne zasady domowej uprawy roślin przyprawowych:
– W mieszkaniu, na balkonie, na oknie czy na tarasie można uprawiać tylko rośliny niskie.
– Rośliny wymagające dla swego wzrostu większej przestrzeni uprawiamy w ogrodzie, który jest w ogóle najwłaściwszym miejscem uprawy dla roślin przyprawowych.
– Roślina rozwija się tym lepiej, im więcej ma ziemi w doniczce, skrzynce czy misie.
– Do uprawy ziół i roślin w mieszkaniu nie nadaje się ziemia z lasu czy z pola, ani też ziemia kompostowa (ta jest niezastąpiona w ogrodzie). Najlepsza jest mieszanka torfu i ziemi lub gotowa ziemia doniczkowa kupiona w kwiaciarni lub u ogrodnika. Zawiera ona bowiem we właściwych proporcjach wszystkie składniki niezbędne do prawidłowego wzrostu i rozwoju roślin, pozbawiona jest też szkodników, zarazków chorobotwórczych i nasion chwastów. Im lepiej gleba jest przygotowana i nawieziona, tym większe są zbiory.
– Po każdym sezonie wegetacyjnym trzeba wymienić ziemię, wyczyścić i zdezynfekować donicę, a drewniane pojemniki pomalować farbą ochronną.
– Ziemia powinna być pulchna, żyzna i mieć strukturę gruzełkowatą. Nie należy podlewać roślin wodą prosto z wodociągu, najlepiej, jeśli naczynie z wodą postoi przynajmniej dobę. Rośliny w doniczkach lub skrzynkach należy nawozić umiarkowanie, lepiej nieco mniej niż za dużo.
– Rośliny wieloletnie należy jesienią podlewać oszczędniej, aby mogły dobrze przygotować się do przezimowania.
– Wszystkie doniczki, skrzynki itp. powinny mieć otwór odpływowy oraz drenaż, ponieważ tylko nieliczne rośliny lubią stale wilgotną glebę. Drenaż mogą stanowić włożone na spód doniczki skorupy gliniane lub drobne kamyki, na które wsypuje się ziemię.
– Największym wrogiem uprawianych roślin są chwasty, trzeba je więc stale wyrywać.
– Każda roślina lubi słońce, światło i powietrze, nie znaczy to jednak, że musi stać w miejscu stale silnie nasłonecznionym, raczej w lekkim półcieniu.
Informacje na temat rozmnażania i nawożenia można ponadto znaleźć na torebce z nasionami, podobnie jak inne wskazówki dotyczące uprawy danej rośliny.
– Początkującym polecamy kupowanie gotowej rozsady – zdrowej i odpowiednio zahartowanej. Kto jednak nie boi się trudności, ten może sam ją wyprodukować, wielką bowiem przyjemnością jest możliwość obserwowania rozwoju rośliny od nasienia aż po kwitnienie.
Rośliny rozmnażane z nasion trzeba przerywać, aby miały przestrzeń i odpowiednie warunki rozwoju.
– Poszczególne gatunki można sadzić obok siebie wówczas, gdy wiemy, że się wzajemnie tolerują.
– Należy sadzić tyle roślin, ile będziemy mogli zużytkować w naszym gospodarstwie.
– Przy większej liczbie gatunków dobrze jest rośliny oznaczyć kartonikiem z nazwą gatunkową oraz datą sadzenia czy siewu.
– Resztek nasion nie należy wyrzucać. Możemy je bowiem wykorzystać w następnym roku (jeśli będą jeszcze kiełkowały) lub karmić nimi ptaki.
– Zachęcamy wszystkich do uprawiania roślin, co może stać się przyjemnym hobby i wzbogacić naszą wiedzę przyrodniczą.
Dla sześcioosobowej rodziny można na początek zaproponować uprawianie następującej liczby roślin: | |
bylica pospolita | – 1, |
bylica estragon | – 2, |
melisa lekarska | -20, |
lubczyk ogrodowy | – 1, |
szałwia lekarska | – 1, |
tymianek pospolity | – 2, |
szczypiorek | – 10. |
W przypadku roślin jednorocznych | można polecić następujące ilości wysiewanych nasion: |
cząber ogrodowy | – 8g, |
pieprzyca siewna | – 100 g, |
bazylia pospolita | – 2g, |
koper ogrodowy | – 10 g, |
trybula ogrodowa | – 100 g, |
majeranek ogrodowy | ” 5g, |
ogórecznik lekarski | – 10 g. |
W mieszkaniu, ze względu na małą ilość miejsca, nie można uprawiać zbyt wielu roślin jednocześnie. Proponujemy więc kilka zestawów rozmaitych gatunków, które dobrze znoszą swoje sąsiedztwo. Możemy posadzić razem szczypiorek i pietruszkę naciową, estragon i koper oraz trybulę, szczypiorek, pietruszkę, cząber ogrodowy, majeranek ogrodowy, bazylię, tymianek. Dobrze rosną posadzone w jednej skrzynce cząber i tymianek. W dużej misie można posadzić melisę, a wokół niej miętę, szałwię, szczypiorek, pietruszkę, majeranek, trybulę, cząber, tymianek, bazylię i estragon.
Z czasem, kiedy już nabierzemy wprawy, sami możemy stworzyć własny system domowej uprawy roślin przyprawowych. Musimy jednak pamiętać o tym, aby wyższe rośliny nie zabierały światła i miejsca mniejszym. Wysokie rośliny należy sadzić z tyłu, a niższe z brzegu. Na przykład z tyłu posadzimy koper, w środku cząber, a z przodu pietruszkę lub w innej skrzynce: z tyłu lubczyk ogrodowy, w środku bazylię, a przed nią szczypiorek. Możliwości jest bardzo dużo.
Niektóre rośliny jednoroczne można wysiewać kilka razy w roku, aby ciągle zbierać młode i świeże. W ogrodzie rośliny lepiej tolerują się wzajemnie niż w mieszkaniu. Lawenda może rosnąć na obrzeżach ścieżek, bardzo ładnie wygląda też między różami. Ogórecznik, szałwię i tymianek można uprawiać wśród innych roślin ozdobnych, np. w ogródku skalnym.
Jeżeli chcemy zrobić zapas przypraw na zimę, to musimy rośliny ususzyć. Części nadziemne: kwiaty, liście, pędy lub całe ziele suszy się w temperaturze nie przekraczającej 35 °C, korzenie natomiast 45 °C. Suszenie powinno odbywać się w miejscu przewiewnym i suchym oraz zacienionym. Suszone rośliny rozkłada się na podkładkach, najlepiej na siatkach z tworzywa sztucznego. Można również suszyć rośliny stosując nawiew ciepłego powietrza.